Trước khi được công nhận là Di sản Thiên nhiên thế giới, Vịnh Hạ Long và quần đảo Cát Bà đều rất nổi tiếng với những cảnh quan thiên nhiên kỳ thú. Trong đó Vịnh Hạ Long được thế giới biết nhiều khi có tới 2 lần được UNESCO công nhận là Di sản Thiên nhiên thế giới vào các năm 1994, 2000.
Với diện tích 1.553km2, có 1.969 hòn đảo, trong đó 90% là đảo đá vôi, độ cao từ 50-200m, được hình thành cách đây hơn 500 triệu năm qua quá trình vận động kiến tạo địa chất phức tạp cùng với quá trình phong hóa đá vôi (karst) diễn ra mạnh mẽ lâu dài, tạo nên những đảo đá có hình thù độc nhất vô nhị. Đặc biệt trong vùng lõi của Vịnh Hạ Longg quần tụ dày đặc khoảng hơn 770 hòn đảo lớn nhỏ.
Vẻ đẹp kỳ vĩ, thần tiên của Vịnh Hạ Long. Ảnh: Đỗ Phương
Sở hữu vẻ đẹp kỳ vĩ, thời gian qua Di sản Vịnh Hạ Long luôn là điểm đến hàng đầu của du khách trong nước và quốc tế, góp phần vào việc tăng trưởng kinh tế và quảng bá hình ảnh của Việt Nam. Năm 2019, thời điểm trước đại dịch Covid-19, du lịch Quảng Ninh đón 5,7 triệu lượt khách quốc tế, thì Vịnh Hạ Long đón gần 4,4 triệu lượt khách, đóng góp cho ngân sách tỉnh gần 1.100 tỷ đồng. Năm 2023, khách quốc tế đến Quảng Ninh đạt 2,15 triệu lượt khách, trong đó Vịnh Hạ Long đón gần 1,4 triệu lượt khách. Nhìn vào con số trên cho thấy Vịnh Hạ Long là điểm dừng chân không thể thiếu của khách du lịch quốc tế khi đến Quảng Ninh.
Quần đảo Cát Bà (đảo lớn thứ 3 ở Việt Nam) được công nhận là Khu Dự trữ sinh quyển thế giới từ năm 2004. Khu có 358 đảo đá vôi lớn nhỏ quần tụ với mật độ dày đặc, chia cắt mặt nước biển thành các áng, vịnh nhỏ và nhiều bãi cát tạo cảnh quan hoang sơ kì thú.
Năm 2013 Việt Nam xây dựng hồ sơ đề cử quần đảo Cát Bà là Di sản Thiên nhiên thế giới. Tuy nhiên, được sự khuyến nghị của Ủy ban Di sản thế giới, Việt Nam đã nghiên cứu hoàn thiện lại hồ sơ trên cơ sở gộp quần đảo Cát Bà với Vịnh Hạ Long để hình thành một quần thể di sản mới có quy mô lớn hơn, đa dạng và độc đáo hơn.
Du khách quốc tế chụp ảnh lưu niệm trên Vịnh Hạ Long.
Tháng 9/2023, Vịnh Hạ Long - Quần đảo Cát Bà được UNESCO ghi danh là Di sản thế giới, bởi nơi đây chứa đựng các khu vực có vẻ đẹp thiên nhiên bao gồm các đảo đá vôi có thảm thực vật che phủ và các đỉnh nhọn núi đá vôi nhô lên trên mặt biển cùng với các đặc điểm karst liên quan, như các mái vòm và hang động.
Với sự giao thoa của núi rừng và biển đảo, Vịnh Hạ Long - Quần đảo Cát Bà là một khu vực tiêu biểu, có mức độ đa dạng cao của châu Á khi sở hữu 7 hệ sinh thái biển - đảo, nhiệt đới, cận nhiệt đới liền kề, kế tiếp nhau phát triển bao gồm: Hệ sinh thái rừng mưa nhiệt đới nguyên sinh; hệ sinh thái hang động; hệ sinh thái rừng ngập mặn; hệ sinh thái bãi triều; hệ sinh thái rạn san hô; hệ sinh thái đáy mềm; hệ sinh thái hồ nước mặn. Các hệ sinh thái này đại diện cho quá trình sinh thái và sinh học vẫn đang tiến hóa và phát triển, thể hiện qua sự đa dạng của các quần xã động, thực vật.
Bãi biển Cát Cò thuộc quần đảo Cát Bà. Ảnh: Vũ Dũng
Sở hữu khu rừng trên biển lớn nhất Việt Nam với diện tích hơn 17.000 ha cùng các hệ sinh thái đa dạng, Vịnh Hạ Long - Quần đảo Cát Bà còn là điểm cư ngụ của 4.910 loài động, thực vật trên cạn và dưới biển, trong số này có tới 198 loài thuộc Danh mục Đỏ của Liên minh Bảo tồn thiên nhiên quốc tế (IUCN), 51 loài đặc hữu. Diện tích rừng nguyên sinh vào khoảng 1.045,2ha trên đảo Cát Bà là một trong những nhân tố quan trọng làm nên giá trị sinh thái và đa dạng sinh học của khu vực đề cử. Đặc biệt, voọc Cát Bà là loài quý hiếm, nằm trong danh sách các loài động vật có nguy cơ tuyệt chủng cao nhất và được ghi vào Sách Đỏ thế giới. Đến nay còn khoảng 60-70 cá thể phân bố duy nhất ở Cát Bà, không còn nơi nào khác trên thế giới.
Đàn voọc Cát Bà ở khu vực Cửa Đông trên vịnh Lan Hạ. Ảnh: Neahga Leonard
Việc công nhận Vịnh Hạ Long - Quần đảo Cát Bà là Di sản Thiên nhiên thế giới không chỉ tạo một di sản thế giới liên vùng độc đáo đầu tiên ở Việt Nam, mà còn làm tăng thêm giá trị của vùng di sản rộng lớn, kỳ vĩ và tuyệt mĩ này. Ông Phạm Thanh Chiến, Giám đốc Công ty TNHH Hạ Long Pacific, khẳng định: Thực tế hiện nay Vịnh Hạ Long - Quần đảo Cát Bà luôn là một trong những điểm du lịch hút khách trong nước và quốc tế nhất Việt Nam. Việc Vịnh Hạ Long - Quần đảo Cát Bà được ghi danh chắc chắn sẽ tăng vị thế, sức hút cho 2 điểm du lịch này.
